Zdrowie psychiczne i dobrostan
Zdrowie psychiczne to nie tylko brak choroby
Zdrowie psychiczne to nie tylko brak choroby, czy zaburzeń, ale stan dobrego samopoczucia, zdolność do samorealizacji, tworzenia satysfakcjonujących relacji i czerpania radości z życia. W terapii skoncentrowanej na emocjach zdrowie psychiczne rozumiane jest jako zdolność do pełnego, autentycznego przeżywania oraz do regulowania własnych emocji. Emocje traktowane są w niej jako naturalny sygnał naszych potrzeb, zarówno tych podstawowych (bezpieczeństwo, przynależność), jak i wyższych (autonomia, sens, samorealizacja).
Czy to już depresja, czy tylko zmęczenie?
Zmęczenie to naturalna reakcja organizmu na brak snu, przeciążenie lub stres. Mija, gdy pozwolimy sobie na regenerację. Ma zatem charakter przejściowy i nie musi wiązać się z głębokim kryzysem emocjonalnym. Depresja natomiast to zaburzenie nastroju, w którym objawy takie jak smutek, apatia, brak energii, problemy ze snem czy poczucie winy trwają tygodniami i utrudniają codzienne funkcjonowanie. Depresja to zaburzenie psychiczne, które wykracza poza zwykłe zmęczenie i w tym przypadku odpoczynek nie przynosi ulgi. Towarzyszą jej poczucie winy, bezwartościowości, trudności z koncentracją, spowolnienie psychoruchowe, zaburzenia apetytu, a nawet myśli o śmierci.
Jak rozpoznać wypalenie zawodowe?
Wypalenie zawodowe to efekt długotrwałego stresu i braku równowagi między obciążeniem pracą zawodową, a zasobami jednostki. Psychologia wskazuje kilka czynników ryzyka takich jak przeciążenie obowiązkami, brak wsparcia w pracy, brak wpływu na podejmowane decyzje, niezgodność wartości osobistych z wymaganiami stanowiska oraz brak czasu na regenerację. Objawy po jakich możemy rozpoznać wypalenie zawodowe to:
1. Wyczerpanie emocjonalne
Chroniczne zmęczenie psychiczne i fizyczne, brak energii nawet po odpoczynku.
Trudności z regeneracją, uczucie pustki po pracy.
2. Cynizm i dystans wobec pracy
Obojętność lub irytacja wobec powierzonych zadań, współpracowników lub klientów.
Trudność w angażowaniu się w obowiązki, poczucie braku sensu.
3. Spadek poczucia własnej skuteczności
Poczucie, że wysiłki są bezcelowe, brak satysfakcji z własnych osiągnięć.
Obniżona motywacja, wrażenie stagnacji w pracy.
4. Objawy somatyczne i behawioralne
Problemy ze snem, bóle głowy, częstsze infekcje.
Trudności z koncentracją, zapominanie, roztargnienie.
Unikanie pracy lub obowiązków, spadek produktywności.
5. Inne psychologiczne objawy:
Poczucie przewlekłego stresu, napięcia, irytacji.
Trudności w relacjach z innymi, izolowanie się od współpracowników.
Czy warto iść na terapię, jeśli „tylko” odczuwam stres?
Stres jest naturalną reakcją organizmu na wymagania życia codziennego i zawodowego. Jednak przewlekły, niekontrolowany stres może prowadzić do problemów ze zdrowiem psychicznym i fizycznym, obniżenia efektywności, wypalenia zawodowego czy problemów w relacjach. Terapia może być wartościowa nawet wtedy, gdy nie występują zaburzenia kliniczne, a zwyczajnie chcemy polepszyć jakość swojego życia i lepiej radzić sobie z codziennymi wyzwaniami. Zalety terapii, które mogą pomóc w skutecznym radzeniu sobie ze stresem to:
świadomość emocji - pomoc w rozpoznaniu, co dokładnie wywołuje stres i jakie potrzeby nie są zaspokojone;
rozwijanie mechanizmów radzenia sobie - nauka strategii adaptacyjnych, które zapobiegają przeciążeniu i chronicznemu napięciu;
profilaktyka problemów psychicznych - wczesna interwencja zmniejsza ryzyko depresji, lęku czy wypalenia zawodowego;
wsparcie i walidacja - możliwość dzielenia się doświadczeniami w bezpiecznej relacji terapeutycznej, co samo w sobie obniża poziom stresu.
Terapia zatem nie jest wyłącznie dla osób borykających się z chorobą bądź zaburzeniem, ale także dla tych, którzy chcą świadomie dbać o zdrowie psychiczne i dobrostan oraz rozwijać odporność emocjonalną.